Dünyada en sık rastlanılan demir eksikliği, kadınların %35’inde, erkeklerin ise %20’sinde ortaya çıkan önemli bir sağlık problemidir. Gebe kadınlarda ise bu oran %50’ye kadar çıkmaktadır. Peki, Demir eksikliği nedir? Hangi sağlık sorunlarına yol açar? Demir eksikliğinden kurtulmanın yolları nelerdir? Gelin bu soruları birlikte cevaplandıralım…
Demir eksikliği anemisi vücudunuzda yeteri kadar demirin bulunmamasından kaynaklanan bir anemi türüdür. Demir eksikliği anemisi en yaygın görülen anemi tiplerindendir. Demir düzeylerinin düşük olmasının sebebi genellikle kan kaybı, kötü beslenme ve demirin besinler yoluyla yeteri kadar emilememesidir. Demir vücudumuz için önemli bir mineraldir, vücutta üretilmediği için besinler yoluyla yeterli miktarda alınması gereklidir.
Özellikle kadınlarda menstrual sürecin oluşması ve aylık belli miktarda kanama görülmesi, gebelik ve laktasyon gibi nedenlerden dolayı erkeklere göre daha fazla demir eksikliği anemisi görülmektedir. Gelişme çağındaki çocukların vücut ve beyin gelişimleri için önemlidir. Halsizlik, kaşık tırnak, çarpıntı, pika, yüzde ve deride solgunluk, baş dönmesi, asabiyet, çabuk yorulma, iştahın azalması gibi belirtiler demir eksikliği anemisinde gözlemlenmektedir.
Demir besinlerde “hem“ ve “hem olmayan” olmak üzere iki farklı şekilde bulunmaktadır. Hem demir kolay emilmekte ve emilim oranı %25’tir.Hem olmayan demir ise mide salgısı, askorbik asit ve bazı organik asitlerle indirgenerek emilmektedir. Bu faktörlerin eksikliğinde hem olmayan demirin emilme oranı %4-15 civarındadır.
Bitkisel yiyeceklerin hayvansal yiyeceklerle tüketilmesi demir emilimini arttırmaktadır. Hem demiri en iyi absorbe edilen demir şeklidir. Askorbik asit ve et gibi diyet bileşenleri demir emilimini arttırırken fosfat, fitat, tanenler gibi ürünler demir emilimini azaltmaktadır.
Günlük beslenme programı günlük demir ihtiyacını karşılamalıdır. Besin çeşitliliği arttırılarak demirin biyoyararlılığı arttırılmalıdır.
Hem demir kaynakları olan et, balık, kümes hayvanları tüketilmelidir. Hem olmayan besinler c vitamininden zengin besinlerle tüketilmelidir.
Karaciğer, böbrek, kırmızı et, kuru baklagiller, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuru meyveler zengin demir kaynaklarındandır.
Yumurta sarısı çiğ olarak tüketilmemelidir. Pişirme süresi 5-8 dakika aralığında olmalıdır. Etrafında oluşan yeşil halka demir-sülfür halkasıdır ve demir emilimini azaltmaktadır.
Mayasız ekmekler yerine mayalı ekmekler tercih edilmelidir.
Kuru baklagillerin hızlı pişmesi için ıslatma suyuna karbonat eklenmemelidir.
Günlük gereksinimden fazla posa alınmamalıdır.
Öğünlerle birlikte çay ve kahve tüketilmemeli. Öğünden 1-1,5 saat sonra tüketilmeli.
Demir takviyesi alan kişiler demir preparatlarını aç karnına almalıdır. Yanında c vitamininden zengin meyve suyu ile tüketilirse demir emilimi artmaktadır.
