Kayseri'deki Tarihi Ermeni Kilisesi 3.5 Milyon Liraya Restore Edilecek

Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Hamdi Elcüman, 1996 yılında Kayserili iki Ermeni hayırsever tarafından onarılarak ibadete açılan tarihi kiliseyle ilgili olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı Kayseri Bölge Koruma Kurulu'ndan alınan izin sonrası 2018 yılının başlarında projesinin tamamlanacağı ve ardından 4.5 ay sürecek restorasyon ve onarıma başlanacağını söyledi. Elcüman, ''Kayseri'de günümüze bilinen en eski Ermeni Ortodoks Kilisesi Surp Krikor Lusavoriç'tir. Kilisemizden ilk olarak 1191 tarihinde söz edilmiştir. Kilisemizin ismine 1663 yılında tekrar rastlıyoruz ve yüzyıllar boyu çeşitli onarımlardan geçerek günümüze kadar ayakta kalmayı başarmıştır. Yıkılmakta olan kilise 1859 yılında yeniden yapılmıştır. 1885 yılında kilisenin onarımı halkın desteği ile kısa sürede tamamlamışlardır. Kilise Kayseri merkezindeki diğer Ermeni kiliselerinden küçüktür fakat tarihi Ermeni mahallesi ile çevrelenmiştir ve çok sıcak bir atmosferi vardı. Kilisenin bitişiğinde bulunan ve 1868 yılında kurulmuş olan Gümüşyan mektebi şu anda harap vaziyettedir. Büyükşehir Belediyesi olarak Kilise Vakfı ve Koruma Kurulu'ndan alınan izinlerle bu tarihi yapıyla ilgili gereken yapılacaktır'' dedi.

Surp Kirkor Lusavoriç Kilisesi Vakıf Başkanı Zadik Toker, Büyükşehir Belediyesi'nin restorasyon işlemlerine başlamasına teşekkür etti. Toker, kilisenin müştemilatında bulunan ve 1868 yılında hizmet veren halen harap haldeki Gümüşyan Okulu'nun ele alınmasıyla ilgili olarak, ''Belgelere göre 1826 yılında, Hacı Sarkis Ağa Gümüşyan (Gümüşzade), dışarı şehirde yaşayan fakir Ermeni çocuklar için, şehrin güneybatısında, dar ve kirli sokaklarla çevrili fakir bir semtte bulunan, Surp Sarkis Kilisesi’ne ait büyük bir evi yenileyip uygun değişiklikler yaparak okul haline getirmiştir. Kurucusu, okul için sabit bir gelir temin etmek üzere birkaç dükkan ve başka mülkler satın alarak okula tahsis etmiştir. Semt okulu niteliğindeki kurum, fakir öğrencilerin okula nalınlarıyla gitmesinden dolayı, halk arasında ‘Nalınlı Mektep’ olarak anılmıştır. Hacı Sarkis Gümüşyan’ın oğulları Taniel ve küçük kardeşi Hovhannes, babalarının izinden giderek Gümüşyan adını ölümsüzleştirmişlerdir. 1868 yılında Kayseri Surp Lusavoriç Kilisesi’nin avlusuna bitişik evleri satın almış, Gümüşyan Okulu’nu inşa ettirmiş, okula gelir sağlamak üzere mülk ve bir fon vakfetmişlerdir. 1920 yılında, Gümüşyan Okulu yetimhane-okul işlevini üstlenmiş, ancak birkaç yıl sonra, öğretmen yokluğundan ötürü eğitim hayatı son bulmuş ve buradaki 300 yetim çocuk Kıbrıs Melkonyan Okulu’na nakledilmiştir. Gümüşyan Okulu’nun vakfiyesi günümüzde Türkiye Ermenileri Patrikliği nezdinde seçilmiş bir heyet tarafından yönetilmektedir'' diye konuştu.

Kilise üç nefli bazilika planında yapılmıştır. Orta nef, yan neflerden ve payelerden ayrılmıştır. Kilisenin içerisi kuzey-güney, doğu batı doğrultusunda atılmış kemerlerle üç dikdörtgen ve bir de kare bölüm oluşturulmuştur. Orta nefin üzeri ile doğu ve batı bölümleri kubbeli, yan nefler de oval kubbeli ve çapraz tonozludur. Kilisenin doğusundaki bema ile kuzeydoğu, güneybatı köşeleri yarım yuvarlak apsislidir. Kilisenin batısında üç çapraz tonozla örtülü bir narteks bulunmaktadır. Bu narteksin üzerinde de galeriye yer verilmiştir. Kilisenin girişi beş sütunlu, yarım kubbeli bir mekândır. İbadet mekânı freskolarla kaplı olup, bitkisel, geometrik motifler ile pandantiflere azizlerin resimleri de yapılmıştır. Yapımı 1191 yılında bitirilen, 826 yıllık Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, Fatih Sultan Mehmet'in fermanı ile 1461 yılında kurulan İstanbul Ermeni Patrikhanesi'ne bağlı olarak, hayırseverlerin ve vakıf yönetiminin yardımlarıyla ayakta duran, Orta Anadolu'daki en eski ve ibadete açık olan Ermeni kilisesidir.

Kayseri şehrinin, Ermeni kilisesi tarihinde önemli bir yeri vardır. Zamanında Orta Anadolu'nun en önemli kenti ve M.S. 250'de 400 bin nüfusu olan Kayseri, Aziz Krikor'un büyüdüğü, eğitim gördüğü ve Hristiyanlığı kabul ettiği yerdir. 301 yılında Aziz Kirkor'un önderliği sonucu Ermeni Kralı 3. Dırtad Hristiyanlığı ülkesinin resmi dini olarak kabul etti. Kilise Ermenilerin hac mekanlarındandır. Kayseri'de Hristiyanlıkla tanışan Krikor, Kayseri'den Ermenistan'a gidip Ermeni Kralı Dırtad'ı, prensleri, orduyu ve Ermeni halkının da Hristiyanlığı kabul etmesine vesile oldu. Kral Dırtad, onu yeniden Kayseri'ye gönderdi ve 4'üncü yüzyılda Krikor Lusavoriç ilk Ermeni Patriği oldu.